Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΠΡΟΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΝΕΑΡΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ
Ένα σημαντικό ποσοστό των πολιτών που απευθύνονται στο Ιατρείο είναι ασθενείς οι οποίοι καλούνται να προσκομίσουν πιστοποιητικό υγείας και δυνατότητος αθλήσεως για να επιτραπεί η εγγραφή και συμμετοχή τους σε αθλητικές δραστηριότητες. Στην ομάδα αυτή των πολιτών περιλαμβάνονται:
- Όλοι οι μαθητές που συμμετέχουν στις συνήθεις αθλοπαιδιές του σχολείου τους
- Παιδιά που επιθυμούν να συμμετέχουν πιο σοβαρά σε κάποια οργανωμένη ομάδα με συγκεκριμένες ώρες προπόνησης την ημέρα, αγώνες, πρωταθλήματα κλπ.
- Ενήλικες που επιθυμούν να εγγραφούν σε κάποιο γυμναστήριο ή κολυμβητήριο
Η σημασία και αξία, όμως, του προληπτικού αυτού ιατρικού ελέγχου δεν είναι σε πολλούς γνωστή, ενώ υπάρχει δυστυχώς και η αντίληψη ότι είναι μια διαδικασία εντελώς περιττή. Χαρακτηριστικό είναι το φαινόμενο της αναζήτησης απλώς μιας ιατρικής «υπογραφής» για να ολοκληρώσουν την εγγραφή τους στο εκάστοτε γυμναστήριο, χωρίς καμία επιθυμία ή προθυμία να υποβληθούν σε κανονικό προαθλητικό καρδιολογικό έλεγχο, ούτε καν σε απλή κλινική εξέταση.
Τι περιλαμβάνει όμως ο καρδιολογικός έλεγχος και γιατί είναι τόσο σημαντικός;
Ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος, για να είναι πλήρης, πρέπει να περιλαμβάνει την κλινική εξέταση από καρδιολόγο ή εξειδικευμένο παιδοκαρδιολόγο (εφόσον κριθεί απαραίτητο και πρόκειται για μικρά παιδιά), το ηλεκτροκαρδιογράφημα και το έγχρωμο triplex καρδιάς και μεγάλων αγγείων. Αυτά τα τρία στοιχεία συμπληρώνουν και δεν αντικαθιστούν το ένα το άλλο, ενώ ο συνδυασμός τους αποτελεί έναν πολύ ενδελεχή έλεγχο που προστατεύει το παιδί και τον ενήλικο από όλα εκείνα τα άσχημα συμβάντα που ακούμε κάποιες φορές στις ειδήσεις να συμβαίνουν σε νεαρούς ιδίως αθλητές την ώρα της άσκησης.
Ο εξειδικευμένος και έμπειρος καρδιολόγος είναι σε θέση τις περισσότερες φορές και μόνο με την απλή ακρόαση να διαχωρίσει ένα υγιές παιδί με ένα αθώο, «λειτουργικό» φύσημα από ένα παιδί με φύσημα το οποίο οφείλεται σε κάποιο παθολογικό αίτιο (π.χ. σε κάποια επικοινωνία ή «τρυπίτσα» μεταξύ των καρδιακών κοιλοτήτων, σε κάποια στενή βαλβίδα κλπ), ενώ με την επισταμένη επισκόπηση, ακρόαση καρδιάς και πνευμόνων και ψηλάφηση των αγγείων (καρωτίδων και περιφερικών αγγείων) μπορεί να βγάλει σημαντικά συμπεράσματα για την καρδιολογική κατάσταση του ενηλίκου ασθενούς.
Όμως, υπάρχουν παραλλαγές του φυσιολογικού, αλλά και απλές ή και πιο σύμπλοκες παθήσεις, οι οποίες οφείλονται στα «ηλεκτρικά καλώδια» της καρδιάς και γίνονται εμφανείς μόνο στο ηλεκτροκαρδιογράφημα. Τέτοιες είναι η καλοήθης και πολύ συνηθισμένη αναπνευστική αρρυθμία, οι απλές μεμονωμένες έκτακτες συστολές, αλλά και πιο σύμπλοκες καταστάσεις, όπως οι διαυλοπάθειες (σύνδρομο πρώιμης επαναπόλωσης, σύνδρομο παρατεταμένου ή βραχέος QTc, σύνδρομο Brugada, σύνδρομα με παραπληρωματικό δεμάτιο, όπως π.χ. το Wolff-Parkinson-White), των οποίων η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση μπορούν να κάνουν τη διαφορά στο φαινομενικά «υγιές» παιδί και ενήλικο.
Το τρίτο σκέλος του προληπτικού καρδιολογικού ελέγχου είναι το έγχρωμο Triplex καρδιάς και μεγάλων αγγείων, καθόλου «τρίτο» από άποψη σημασίας και καθόλα σημαντικότατο. Το Triplex καρδιάς και μεγάλων αγγείων είναι αυτό που τελικά θα μας βεβαιώσει μια υγιή καρδιά, έτοιμη να ανταπεξέλθει στην όποιας βαρύτητας και έντασης αθλητική δραστηριότητα, δίχως να εκτεθεί το παιδί ή ο ενήλικος σε κίνδυνο. Παράλληλα, είναι αυτή η εξέταση που θα μας αποκλείσει παθήσεις που μπορεί να είναι σπάνιες στο γενικό πληθυσμό, είναι, ωστόσο, πολύ σοβαρές και συνήθως με άσχημη έκβαση για το άτομο που τις παρουσιάζει. Τέτοιες είναι:
- Συγγενείς καρδιοπάθειες
- Συγγενείς στενώσεις των στεφανιαίων αγγείων ή αγγειίτιδες (π.χ. νόσος Kawasaki)
- Μυοκαρδιοπάθειες (υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, διατατική μυοκαρδιοπάθεια, αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια, μη συμπαγές μυοκάρδιο)
- Μυοκαρδίτιδα
- Σύνδρομο Marfan
- Πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδος
Σε αυτές τις παθήσεις τα ευρήματα από την κλινική εξέταση μπορεί να είναι πολύ ήπια και δυσανάλογα σε σχέση με την βαρύτητα της νόσου και εύκολα ξεγελούν τα αυτιά και τα μάτια μας, ενώ και το καρδιογράφημα δεν είναι απαραίτητο ότι θα βοηθήσει. Έρχεται λοιπόν το Triplex καρδιάς να ανιχνεύσει και να κάνει τη διαφορά στην έκβαση τέτοιου είδους σοβαρότατων ασθενειών, των οποίων τα συμπτώματα εκδηλώνονται δυστυχώς κυρίως κατά την έντονη σωματική δραστηριότητα.
Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο προαναφερόμενος έλεγχος, δηλαδή η κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και το έγχρωμο Triplex καρδιάς, είναι ακίνδυνος, δεν περιέχει δηλαδή κανενός είδους ακτινοβολία για το παιδί ή τον ενήλικα και δεν υποκρύπτει καμία ουσιαστική ταλαιπωρία για τον ασθενή.