ΟΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΙΑΤΡΟΥ
Τον τελευταίο καιρό γίνεται μεγάλη συζήτηση πάνω στο θεσμό του οικογενειακού ιατρού που θέλει να θεσπίσει η πολιτεία, για την αναβάθμιση των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας που προσφέρονται στους πολίτες. Κι ενώ η έννοια του θεσμού αυτού φαίνεται πολλά υποσχόμενη και είναι γενικά καλοδεχούμενη στον ιατρικό χώρο και στον Έλληνα πολίτη, οι επιμέρους παράμετροι λειτουργίας της δυστυχώς αποκαλύπτουν τα τεράστια προβλήματα που ανακύπτουν και τις τρομερές δυσλειτουργίες που θα αναδυθούν εάν ο θεσμός αυτός εφαρμοστεί με τη μορφή που προτείνεται. Ας το αναλύσουμε το θέμα πιο διεξοδικά:
Παρανοήσεις στην έννοια οικογενειακού ιατρού
Στην αντίστοιχη ιστοσελίδα της ΗΔΙΚΑ (Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης), παρουσιάζεται ο οικογενειακός ιατρός ως «μια νέα, δωρεάν λειτουργία του ΕΣΥ. Αποτελεί το πρώτο σημείο επαφής σας με το Εθνικό Σύστημα Υγείας και μεταξύ άλλων λειτουργεί ως σύμβουλος υγείας και πλοηγός σας σε αυτό».
Ας βάλουμε λίγο τα πράγματα στη θέση τους. Ο οικογενειακός ιατρός είναι γιατρός με ειδικότητα παθολογίας ή γενικής ιατρικής (ή παιδιατρικής εάν πρόκειται για ανήλικους ασθενείς), ο οποίος δημιουργείται με πρωταρχικό σκοπό ύπαρξης της δημιουργία και ενημέρωση του προσωπικού φακέλου υγείας του ασθενούς. Και το τελευταίο δεν ακούγεται κακό, είναι όμως κάτι που στην ουσία ήδη είναι υπαρκτό, καθώς με το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης υπάρχουν πάντοτε καταγεγραμμένα στο ηλεκτρονικό σύστημα όλα τα φάρμακα που παίρνει ο κάθε ασθενής καθώς και όλες οι παρακλινικές εξετάσεις οι οποίες έχουν συνταγογραφηθεί στο όνομά του. Το μόνο που πραγματικά λείπει, και που πραγματικά θα ήταν εξαιρετικά υποβοηθητικό για τον ιατρό που εξετάζει και παρακολουθεί έναν ασθενή, είναι τα αποτελέσματα των παρακλινικών εξετάσεων αυτού και, ίσως, και η καταγραφή των κλινικών αλλαγών στην υγεία αυτού· βεβαίως, εάν γινόταν κάτι τέτοιο, θα υπήρχε θέμα στο τι προσωπικά δεδομένα του κάθε ασθενούς θα είναι νόμιμο και ηθικό να υπάρχουν στο σύστημα για τον οποιονδήποτε έχει πρόσβαση σε αυτό να τα δει!. Η πολιτεία όμως, στην ανακοίνωσή της, δεν αναφέρεται καθόλου σε αυτό το θέμα, και το μόνο που τονίζει είναι το ότι πρόκειται για μια «δωρεάν υπηρεσία». Όμως, για να μην μπερδευόμαστε, ΟΛΕΣ οι υπηρεσίες του ΕΣΥ είναι δωρεάν για τον Έλληνα πολίτη!! – αυτή είναι και η λογική ύπαρξης του ΕΣΥ!!… Και, με το υπάρχον μέχρι σήμερα σύστημα, ΔΩΡΕΑΝ είναι η παροχή πρωτοβάθμιας υγείας και τώρα!!… Στην ίδια αυτή ανακοίνωση αναφέρεται επίσης ότι ο οικογενειακός ιατρός θα λειτουργεί «ως σύμβουλος υγείας και πλοηγός σας σε αυτό»· όμως με την έκφραση αυτή υπονοείται η εφαρμογή του επονομαζόμενου «gate-keeping», που κοινώς σημαίνει ότι, για να έχει πρόσβαση ο πολίτης στον ειδικό ιατρό δωρεάν μέσω του ΕΣΥ, θα πρέπει να πάρει την έγκριση από τον οικογενειακό ιατρό, ο οποίος, φυσικά, θα έχει αρκετούς περιορισμούς στις παραπομπές του προς ειδικούς ιατρούς (ιδίως ως προς τον αριθμό των παραπομπών)· άλλωστε, δεν έχει κανένα νόημα της έννοιας παραπομπής για έναν π.χ. καρδιολογικό ασθενή, ο οποίος είναι πάντοτε ασθενής καρδιολογικός, μια και σχεδόν όλα τα νοσήματα του καρδιαγγειακού είναι χρόνιες νόσοι!!… Άρα, η έννοια «gate-keeping» ταυτίζεται με την έννοια του, επιτρέψτε μου, «τρώω πόρτα» και, παρά του ότι είμαι καρδιολογικός ασθενής, δεν σημαίνει ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ ότι θα έχω και απαραιτήτως πρόσβαση στον θεράποντα καρδιολόγο μου!!…
Προβλήματα και δυσερμηνείες της εφαρμογής του θεσμού του οικογενειακού ιατρού
- Δεν υπάρχουν αρκετοί οικογενειακοί ιατροί. Ο μέγιστος αριθμός εγγεγραμμένων πολιτών σε έναν οικογενειακό ιατρό έχει ορισθεί στους 2250. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, η συνολική έκταση του δήμου Βύρωνα, για παράδειγμα, είναι 9.204 τετρ. χλμ. και έχει πληθυσμό 61.308 κατοίκους. Αυτό κοινώς σημαίνει ότι απαιτούνται 28 οικογενειακοί ιατροί για να καλύψουν τις ανάγκες τους πληθυσμού, ΕΝΩ συγκατάθεση συμμετοχής έχει γίνει ΜΟΝΟ από 1 ιατρό (+4 «επιταγμένους» στα 2 κέντρα υγείας του δήμου) έως σήμερα (12/2018). Είναι φύση αδύνατο να λειτουργήσει λοιπόν ο θεσμός του οικογενειακού ιατρού, εφόσον στο δήμο Βύρωνα χρειάζονται τουλάχιστον x6 φορές περισσότεροι ιατροί ώστε να ξεκινήσει, έστω, η λειτουργία του.
- Ο κάθε πολίτης θα πρέπει (ΟΤΑΝ λειτουργήσει ο θεσμός) να έχει δηλώσει έναν οικογενειακό ιατρό ΑΠΟ ΜΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ λίστα (αναλόγως της κατοικίας που διαμένει ο ασθενής), και ΟΧΙ ΟΠΟΙΟΝ ΑΥΤΟΣ ΘΕΛΕΙ (π.χ., δεν μπορεί να δηλώσει ιατρό από άλλο δήμο πλην αυτού που κατοικεί, ασχέτως αν όλα αυτά τα χρόνια πήγαινε σε ιατρό που δεν ανήκε στο δήμο του).
- Αν ο πολίτης θελήσει να αλλάξει οικογενειακό ιατρό, αυτό μπορεί να το κάνει ΜΟΝΟ 6 ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ από την αρχική του επιλογή, και μπορεί να διαλέξει ΜΟΝΟ από τους γιατρούς που εξυπηρετούν την περιοχή διαμονής του ΕΑΝ κι αυτοί έχουν κενές θέσεις από τις 2250 που μπορούν αν δεχτούν (κοινώς, να διαλέξει κάποιον ιατρό που απλά έχει «περισσέψει» από την επιλογή των υπολοίπων συνδημοτών του).
- Για να πάει στον εξειδικευμένο ιατρό του που τον παρακολουθεί για το συγκεκριμένο ΧΡΟΝΙΟ πρόβλημα υγείας που παρουσιάζει (π.χ. ένας καρδιολογικός ασθενής στον καρδιολόγο του), θα πρέπει να πάρει «έγκριση» από τον οικογενειακό ιατρό με τη μορφή παραπεμπτικού, ώστε να μπορεί να γίνει δεκτός ΜΕΣΩ ΕΟΠΥΥ από τον εξειδικευμένο ιατρό (π.χ. για την συνταγογράφηση της αγωγής του, η οποία ΦΥΣΙΚΑ ελέγχεται και τροποποιείται εάν και όποτε χρειαστεί ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟ). Ειδάλλως, ακόμα και η συνταγογράφηση της χρονιάς του αγωγής από τον θεράποντα καρδιολόγο του θα πρέπει να γίνεται ΜΟΝΟ με οικονομική επιβάρυνση του ασθενούς.
- Για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας προκύψει σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδος, θα πρέπει ΠΡΩΤΑ να περάσει από τον οικογενειακό του ιατρό, και μετά να κατευθυνθεί, ΕΑΝ κριθεί κι αυτό απαραίτητο από τον οικογενειακό ιατρό, σε κάποιον ειδικό για ελεγχθεί μέσω ΕΟΠΥΥ. Έτσι, π.χ. ένας ασθενής με άτυπα προκάρδια ενοχλήματα ή πολλούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ να απευθυνθεί μέσω ΕΟΠΥΥ σε καρδιολόγο, παρά πρέπει να περιμένει πρώτα το ραντεβού με τον οικογενειακό ιατρό (ΟΠΟΤΕ μπορέσει να γίνει αυτό) για να πάρει παραπεμπτικό για τον ειδικό καρδιολόγο.
- Μέχρι και αυτή τη στιγμή (12/2018), ο πολίτης δεν έχει δυνατότητα να επισκεφθεί παθολόγο μέσω ΕΟΠΠΥ, καθώς έχουν διακοπεί όλες οι συμβάσεις του ΕΟΠΥΥ με παθολόγους, γενικούς ιατρούς και παιδιάτρους, κάνοντας «εκβιαστική» κατ’ ουσίαν την εγγραφή σε οικογενειακό ιατρό (ΚΙ ΑΣ ΜΗΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ!!!). Ο μόνος τρόπος για να έχει πρόσβαση αυτή τη στιγμή σε παθολόγο ο ασφαλισμένος μέσω ΕΟΠΥΥ σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας είναι μέσω ραντεβού στα κέντρα υγείας, ΟΠΟΤΕ μπορεί να βρει ραντεβού.
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που υπάρχουν με το θεσμό του οικογενειακού ιατρού, όπως προσανατολίζεται η πολιτεία να τον εφαρμόσει τη στιγμή αυτή, τα οποία είναι δυσεπίλυτα και ανυπέρβλητα υπό αυτές τις συνθήκες. Οι λόγοι της μη συμμετοχής της ιατρικής κοινότητας σε αυτό το εγχείρημα (απροθυμία σύναψης συμβάσεως) είναι εξίσου πολλοί – δεν είναι το συγκεκριμένο άρθρο το κατάλληλο σημείο για να αναλυθούν και αυτοί – ωστόσο οι λόγοι αυτού καταλήγουν στην ίδια τελική συνισταμένη: την υποβάθμιση των παροχών υγεία στον Έλληνα πολίτη. Όλοι συμφωνούν ότι η οργάνωση ενός σωστού και λειτουργικού πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας είναι ευπρόσδεκτη από όλους, ωστόσο η μεταφορά συστημάτων του εξωτερικού (το προτεινόμενο σύστημα προσομοιάζει πολύ με το εθνικό σύστημα υγείας του Ηνωμένου Βασίλειου, που γενικά κρίνεται ως αποτυχημένο για την ποιότητα των παροχών του προς τον πολίτη) χωρίς καμία επεξεργασία και προσαρμογή στα δεδομένα της χώρας μας θα επιφέρει σίγουρα αρνητικές συνέπειες και, τελικά, υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών αντί για αναβάθμισή τους.